De kosten van de vrijheid

'Vrijheid is mooi, maar niet tegen elke prijs'

Vrije burgers vormen het grootste gevaar voor een stabiele economie. Met hun onvoorspelbare en onverantwoordelijke gedrag storten ze ons land in crisis na crisis. De schuld wordt onveranderd bij banken, bedrijven en overheden gelegd, maar die staan machteloos tegen de willekeur van consumenten en beleggers. Vrijheid is mooi, maar niet tegen elke prijs, vindt Bert Bokhoven.

De banken en grote bedrijven zitten sinds de crisis in het verdomhoekje. Geen risicovolle investeringen, meer regulering en een duurzame blik op de toekomst lijkt nu het devies. De schuldvraag lijkt afdoende beantwoord en de zelfgenoegzame burger kan weer achterover leunen. De oorzaak van deze financiële crisis, en vele eerdere crises, ligt echter bij diezelfde burger. Het waren niet de banken of verzekeraars die de huizenprijs lieten kelderen, maar vrije burgers die van de ene op de andere dag besloten procenten minder aan woningen uit te geven. Diezelfde vrije burgers vertikten het om hun leningen bij DSB Bank af te betalen, weigeren nieuwe auto’s te kopen en gingen ook nog eens 30% minder vliegen. Rampzalige beslissingen voor banken, autofabrikanten en luchtvaartmaatschappijen, met als onvermijdelijk resultaat faillissementen, massa-ontslagen en de grootste economische crisis sinds de jaren dertig van de vorige eeuw.

Bedrijven zijn overgeleverd aan de totale willekeur van vrije burgers, met alle gevolgen van dien. Neem bijvoorbeeld mijn buurman, laten we hem Henk noemen. Doorgaans is Henk een redelijk weldenkend mens. Henk besloot van de ene op de andere dag al zijn boodschappen bij C1000 te doen in plaats van bij de Albert Heijn. Waarom? Omdat Henk de rozijnen van het huismerk van C1000 net iets lekkerder vindt dan die van Albert Heijn. Zulke ongestructureerde willekeur van slechts één vrije burger kost het bedrijf Albert Heijn al gauw duizenden euro’s per jaar.

Politieke partijen laten hun verkiezingsprogramma’s doorrekenen door het CPB en de gehele overheidsbegroting wordt jaarlijks doorgespit door honderden economen; bedrijven huren dure experts in om hun financiële huishouding op orde te krijgen. Allemaal maatregelen om een gezonde financiële toekomst te garanderen. Dan is het toch opmerkelijk dat we meer dan 16 miljoen mensen, met een gezamenlijk inkomen van ruim 336 miljard euro, ongecontroleerd hun gang laten gaan.

Het nieuwe kabinet moet de crisis aangrijpen om de ongebreidelde vrijheid van burgers beter te reguleren. Dat kan met behulp van enkele eenvoudige maatregelen. Een eerste aanzet is om van iedere burger een jaarlijkse begroting te vragen, die door het CPB gecontroleerd wordt. Het CPB oordeelt of er sprake is van een verantwoordelijk bestedingspatroon, waarbij de principes van de rijksbegroting worden gehanteerd: ontkoppeling van inkomsten en uitgaven en een begrotingstekort dat kleiner is dan 3% van het bruto inkomen.

Vervolgens dienen burgers zich te houden aan hun begroting. Naleving daarvan wordt jaarlijks gecontroleerd door de Rekenkamer. Burgers die zich niet aan hun begroting houden krijgen een boete, of worden bij herhaalde overtreding uitgesloten van deelname aan het economische leven. Er kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het uitsluiten van publieke voorzieningen zoals snelwegen of voetbalwedstrijden. Ook het intrekken van de hypotheekrenteaftrek is bespreekbaar. Deze maatregelen zorgen er voor dat burgers verantwoorde economische beslissingen nemen, die de groei van onze economie op de lange termijn garanderen.

Een bijkomend voordeel is dat de gegevens uit de begrotingen kunnen worden geaggregeerd om zo ook voor periodes van 5 en 10 jaar de economische vooruitzichten accuraat te kunnen prognosticeren. Het doorrekenen van de microbegrotingen heeft nog een derde voordeel: als bedrijven van tevoren weten wanneer en waaraan mensen hun geld zullen uitgeven, kunnen ze die beslissingen zo goed mogelijk faciliteren. Zo weet een autofabrikant precies hoeveel auto’s hij komend jaar in welke kleuren moet produceren en kan de C1000 op tijd voldoende rozijnen inslaan voor Henk.

Vrijheid is een groot goed, maar de prijs die we betalen voor de optelsom van irrationele, onverantwoorde beslissingen is te groot. Met een doorgerekende begroting hebben burgers de zekerheid dat hun economische beslissingen ons land niet in de afgrond storten. Vrijheid zonder richting is willekeur. De burgers hebben een plan nodig: een goed plan.

Bert Bokhoven is hoogleraar Huishoudeconomie aan de Universiteit van Harderwijk


Uw reactie telt. Juist nu.

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

gravatar

Bert van bockhoven beschrijft wederom over henk zijn inkoopproces bij c.100 maar henk slaapt op de bank terwijl ik de boodschappen haal bij de lidl . Uiteindelijk ga ik naar de cursus’uitkomen met je inkomen’ en krijgt henk zijn zakgeld! Ik ben bang dat professor van bockhoven onder 1 hoedje speelt met de heerwilders ! En zij gesponsord worden door cor en don, die sinds kort hun bestemmingen hebben uitgebreid!

Reageer
gravatar

Door Brokhovens trendy paniekzaaierij blijken supermarkten ertoe over te gaan vele keren per dag van locatie te veranderen, hopend zo de wegwandelklanten alsnog slinks binnen te krijgen. Mimicrymarketing wordt daarbij niet geschuwd. “Maar ik ben hier toch bij de Aldi?”.
Dat zulks nodig is bewijst dat de schandaalgrens in dit land opnieuw ruimschoots wordt overschreden. De enige oplossing: gedwongen dwangkoop aan de huisdeur. Want de klant koning, dat is helemaal prima. Maar geen reden dat je je als hofleverancier in het lint zou laten knippen.

Ingrida Henkason te V.

Reageer
gravatar

@Watzullenwenudaneenszeggen, Je bent een lekkere, dan sta ik natuurlijk weer net in de rij voor diezelfde kassa, gaat door al dat gedoe de kassa dicht, moet ik achteraan gaan staan in een andere rij.

Reageer
gravatar

Ik stel voor dat prof. Bert gaat onderzoeken hoe efficiënt het is om alle Nederlanders voor te schrijven wat ze mogen consuminderen.

Terug naar woensdag gehaktdag!
Dat is dan op de betreffende dag ook het enige wat gekocht kan worden. (desnoods tegen inruil van bonnen)
Om te voorkomen dat iemand stiekem extra gehakt inkoopt op woensdag zodat er op vrijdag geen vis maar broodje bal gegeten kan worden, vervangen we het betalingssysteem naar een ingebouwde chip, die gewoon dan maar alles registreert.
Weten we in een heel vroeg stadium wiens verzekeringspremies omhoog moeten, en wie we helemaal niets moeten vertellen over hun ijzersterke gezondheid.

Heel Nederland in 1 jaar geheel gelijk.

Toch?

Reageer
gravatar

Beste Haes, inderdaad is het democratisch principe van algehele gelijkwaardigheid der letters lastig te hanteren – ik merk het ook met typen.
Het experimenterend niet-hoofdlettergebruik (voortkomend uit het herhaaldelijk opnieuw moeten aanvragen van wachtwoorden vanwege ongewild gebruik ervan) laat ik bij deze voor wat het is.
Dank voor uw bevrijdende opmerking.
En dat op deze dag!

Reageer
gravatar

Beste Jeettje. Ik vind je bijdragen steeds weer zeer lezenswaard, maar ik moet zeggen dat het leesgenoegen nog bevorderd zou worden, als je een duidelijkere interpunctie zou toepassen, inclusief het correcte gebruik van hoofdletters. Bij voorbaat dank.

Reageer
gravatar

een helder en doorwrocht betoog, zoals we gewend zijn van harderwijk.
alleen jammer dat ook dhr bokhoven de vinger weer naast de zere plek legt: te weten het stopzetten van de op de huishoudschool ooit verplicht ingevoerde brabantia huishoudgelddoos. groen geëmailleerd met nikkelen hengsel en gleuven in de deksel waarin het geld voor de huur, kolen, boodschappen etc. moest worden gestopt. tenminste, als vader eens een keer niet zijn weekgeld verzopen had.
met het verdwijnen van dit huishoudgereedschap is de ellende begonnen, jammer dat bert dit niet meldt. heeft dit misschien te maken met zijn nieuwe jeugdige vriendin anja?

dat intrekken van hra moet verkeerd zijn verstaan uit het harderwijkse dialect: bert heeft altijd gepleit voor een totale ha: het hele bedrag dus aan hypotheekschuld. dat stimuleert de burger.

Reageer
gravatar

Ik pleit voor een blokkeersysteem op de PIN-pas van iedere Nederlander.
Bij De Belastingdienst zijn reeds de inkomsten van alle Nederlanders bekend. Ook het bezit van een eigen huis of andere reguliere aftrekposten en ook toelagen zijn bekend. Door middel van een simpel stukje software is het mogelijk om “live” de uitgaven van de burgers te monitoren. Indien men een bedrag wil pinnen dat buiten het budget valt, kan de betaling automatisch worden geblokkeerd. Burgers kunnen bijzondere omstandigheden melden via André Rouvoets site Nietsteverbergen.nl. Zo kan de overheid op actuele omstandigheden van de burger anticiperen.

Reageer
gravatar

Dat met die bonnen is hopeloos ouderwetsch. Laten we gewoon de pinpas blokkeren bij onbedoelde uitgaven. Een veel nettere en publiekvriendelijker oplossing. Juist het bij de kassa confronteren met ongewenst gedrag heeft de opvoedkundige impact die dit land nodig heeft. Verantwoordelijkheidszin die nog niet met de paplepel is ingegoten kan zo worden bevorderd teneinde te komen tot een ideaalmaatschappij, waarin de weldenkende burger die beslissingen neemt die nodig zijn om te overleven en te overwinnen in de strijd met de eeuwig aanwezige economische vijand.

Reageer
gravatar

Leuk, alleen in Nederlandse kranten kun je deze reakties lezen. Hoewel, je vindt Henk overal, zelfs in Amerika, waar ik woon (helaas, he is zo saai hier).

Reageer
gravatar

De door Johanssen gepropageerde methode van planning is ook in ons land met veel succes toegepast.
Toen de Duitsche overheid tot de ontdekking kwam dat de Nederlandsche bevolking überhaupt niet volgens de bedoelingen van het Groot-Duitsche Economische Plan wenste te handelen, disciplineerde zij de onwillige Nederduitsche onderdanen met een ingenieus stelsel van bonnen. Het bonnenstelsel was zo succesvol, dat het na terugkeer van de Duitschers naar hun Heimat nog lange tijd werd gehandhaafd.
Sowieso was de Duitsche regering in Neder(duitsch)land damals zeer voortvarend. Vele politieke, bestuurlijke en juridische innovaties danken wij aan haar.
Vandaag 4 mei herdenken wij deze Grote Sprongen Voorwaarts in onze Vaderlandsche Geschiedenis.

Reageer
gravatar

Prof. Bokhoven geeft hier weer een staaltje omgekeerd denken weg. Het is natuurlijk vreselijk omslachtig om elk huishouden een eigen begroting te laten maken en deze te laten controleren. Van iemand van de statuur van Bokhoven had ik toch een betere oplossing verwacht.

Deze oplossing is ook reeds lang voorhanden. Niet het huishouden maakt een begroting, maar het Centraal Planbureau legt een begroting op aan elk huishouden.
Om toezicht op de begrotingsdiscipline te vergemakkelijken kan met een bonnensysteem gewerkt worden. Op de betreffende bon kan aangegeven waar, wanneer, welk artikel met deze bon kan worden aangeschaft.

Deze methode van planning wordt bijvoorbeeld al met veel succes toegepast in Noord-Korea. Sterker de Noord-Koreaanse methode slaat zo aan dat de grote man achter dit succes (Kim Jong-il) op dit moment in China is om een toelichting te verzorgen.

Reageer